Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II został założony z inicjatywy ks. Idziego Radziszewskiego, który zgromadził fundusze na utworzenie katolickiej uczelni w Polsce, po likwidacji Akademii Duchownej w Petersburgu przez władze bolszewickie. Głównymi fundatorami byli Karol Jaroszyński i Franciszek Skąpski.

Wybór padł na Lublin, gdzie 27 lipca 1918 roku, zgodnie z decyzją Zjazdu Biskupów Królestwa Polskiego oraz nuncjusza Stolicy Apostolskiej, został powołany Uniwersytet Lubelski. Księgozbiór Akademii Petersburskiej stał się bazą księgozbioru nowej uczelni, która rozpoczęła działalność jesienią tego samego roku, początkowo korzystając z infrastruktury lokalowej seminarium duchownego.

Uniwersytet początkowo składał się z 4 wydziałów: Teologicznego, Prawa Kanonicznego, Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych oraz Nauk Humanistycznych. Studenci uczestniczyli aktywnie zarówno w wojnie polsko-bolszewickiej, jak i w przygotowaniach do plebiscytów.

W 1928 roku uczelnia zmieniła nazwę na Katolicki Uniwersytet Lubelski. Przed II wojną światową uzyskała prawa państwowe i otrzymała dotacje państwowe. Właściwy gmach KUL został oddany do użytku, a uczelnia rozwijała się dynamicznie, nawet otwierając kierunek lekarski.

Okupacja niemiecka przerwała rozwój uczelni, która została przekształcona w szpital wojskowy. Wielu profesorów i studentów padło ofiarą represji, jednak KUL kontynuował działalność poprzez tajne nauczanie.

Po wojnie, KUL stał się pierwszą uczelnią, która wznowiła działalność na terenie wyzwolonej Polski. Mimo trudności, uczelnia rozwijała się, przyciągając wybitnych naukowców i intelektualistów. W latach 90. XX wieku sytuacja finansowa i naukowa uczelni zaczęła poprawiać się, co umożliwiło rozwój infrastruktury dydaktycznej i badawczej.

W 2005 roku uczelnia zmieniła nazwę na Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Obecnie kontynuuje rozwój i podtrzymuje swoją renomę, a w marcu 2021 roku nawiązała współpracę z Wyższą Szkołą Policji w Szczytnie.